| General note |
ი. გრიშაშვილის ბიბლიოთეკა-მუზეუმის კატალოგი.<br/>სუპერზე: „2. 1851–1859 წლამდე. ი. გრ.“<br/>ი. ბალახაშვილის რეცენზია ამ ტომზე, ამოჭრილი გაზეთიდან. რეცენზიის ზოგიერთი ადგილი ხაზგასმულია, არშიაზე მიწერილია: „ახალგაზრდა კომუნისტი“, 1938, № 150, 3 ივლისი.“ გაზეთის მეორე მხარეს: „სისასტიკეს იჩენს – 144–148, 150, 197, 206, 216, 222.“<br/>შმუცტიტულზე: „ი. გრ. 1938. 12/VI.“<br/>მინაწერები ფორზაცზე: „არ არის ახსნილი: თილიყამყამი, გვ. 9 (ყარამანიანიდან არის.); გავასი (გავაზი), 9; ფუქსავატი, 12; ყაათლამი, 15; პოლუიმპერიალი, 146; კოდა, 252; ბორჯომი, 14; კრივი, 34; გულხადარა, 29. ლეკებს ერქვა; ხრიკი (აქ ღილი). გაკერპდი, გვ. 33; ჰარაია, 64, 130; სათალი (თევზი), 108; ზედდატანებით, 24, 25; გაფარფარებული, 122; ხელჯაგი, (ხელთათმანი?), 123; იალაღი, 241. ხურუში, 246; იარალაში აქვს მეჯღან. 251; თელეთი, 375; ლუპუსტაცი, 258; აშოღლანი, 259; ქობაჩი, 269 და 382“.<br/>მინაწერები შმუცტიტულზე: „მუშტაიდის ბაღი, გვ. 237; სუნდუკიანცი, გვ. 238; ვაყუფის ლექსები, გვ. 163; რუსული სიტყვები: 20, 22, 26, 37, 38, 53, 62, 63, 80, 146, 190.<br/>შეცდომები: „1. მომაზა უნდა და არა მოიკაზმა „მაზა“, 173. 2. სუნდუკიანცი (?), გვ. 371. 3. ყარაჩოღელები და არა გლეხები – იხ. 248, 375. 4. თელეთი (აქ – ქართლისა არ არის). 351, 375. 5. მეზურნე ალექსა, 10 (ამას იხსენებს მ. თუმანიშვილიც თავის მოთხრობაში). 6. მურთუზალი, 285 (იხ. ჩამჩი – მელქო). 7. იაკინთე და სარდიონ მესხიშვილებია, გვ. 167.“<br/>მინაწერები შმუცტიტულის მე–2 გვერდზე: „ლაზზზათები, 14; წელნაზი თამარ, 167 და 347; ჰამქარნი, 267, დოღი, ნინიკა და გრ. ორბ. ცხენი, 268; კრივი, 34; მიხ. თუმანიშვილის ლექსებია? რომელი ლექსია? თუ სხვა თუმანიშვილია? (გვ. 34). აქ ხომ არ იგულისხმება ბარა, ქოქოლა, 154. იშუღ–ოღლანი (აშოღ–ლანი), 78; 1. თამამშოვის ქარვასლა, 41; 2. ბეზირგანი, 51; 3. კუტრი, 66, 71; 4. ლაწირაკი, 70; 5. ანგალი, 76; (უნდა ვნახო ხელით). თაბახი [ქაღალდი] 77, 141, 147; 7 ჯანაბა 109.“<br/>თავფურცელზე მინაწერები: „დადეშკელიანის მიერ გაგარინის მოკვლა, 230; საინტერესოა, რომ არც ერთ წერილში თავის პოეზიაზე არ ლაპარაკობს. დაბადების თარიღში მე მეთანხმება.“<br/>თავფურცლის მე-2 გვერდზე: „1. გრ. ორბ. უწოდებს თავის გვარს ზურაბიანთ, 52, 66, 77, 312. 2 სარდიონ მესხიშვილი, 55. 3. თეატრი თემირხანშურაში; 56. 4. თევზნნნი (ლოპიანას ეშხით ამბობს ასე), 61. 5. ოსმალნი, – „ძალიან მინდა ტრაპიზონის ფაშობა“, გვ. 68, 69, 71, 6. გრ. ორბ. და სომხეთი, 76, 313. ჩლუქები, 101; ბაჭყალა, 153; ინშალლა, 105, 130; ქორი – ბრმა, 145.“<br/>ფრონტისპისზე და მის მეორე გვერდზე მინაწერები: „ჩემი გვარი, 305; ყაფლანი ძალიან უყვარს გრიგოლს, 149, 162; ყაფლანს სთხოვს შენი სურათი გამომიგზავნეო, 122; დ. ჭ–ძე, 101; სოფიო ჭ-ძე. 102; თათრული ენა ისწავლეთო, ინგლისურით პურს ვერ შესჭამთო, 110.“<br/>შმუცტიტულზე: „შეცდომა, გვ. 314, 92, 173; ფორტეპიანო, გვ. 162; ლექსიკონი: იანალი, 174; ბარამჯიბილი, 179, 182; საღსალამათად, 180; გარდანქეშანგი, 200; კუტრი (ბანკროტი), 204, 215; ჩოქჩოქა, რუსის დედაკაცი? 215; ყარა-ყურტა, 216; შადლუნი, 219; თილიყამყამი, 229; ქოვლობა. 278, ქოვლობა საიათნოვასაც აქვს (იხ. ივან სეიდოვის რვეული)“.<br/>ფრონტისპისზე ქინძისთავით მიმაგრებულია ქაღალდის შვიდი ნაჭერი მინაწერებით: <br/>1. „გრ. ორბელიანის წერილები სვიმონ იოსების-ძე შალიკაშვილისადმი, 1851 წ. 11 აგვისტო, 4 ოქტ. აქ ორი წერილია „ივერია“, 1899 წ., № 149, 15 ივლ. გვ. 11. ეს წერილები აღმოჩენილია გურჯაანში ერთ მიკიტნის დუქანში პ. ცხვილოელის (პ. კარბელაშვილის) შენიშვნებით. წერილები უპოვია ივანე ელეფთერიძე, როსტიაშვ. 2. გრ. ორბელიანის წერილები: აქ – ოთხი წერილია. „ივერია“, 1899 წ., № 188 და 189, 2–3 სექტ. წერილი მიწერილია სვ. შალიკოვთან, ზაქათალით 1851, 31 მაის. შიგ ნახსენებია ტალეირანი. 3. წერილი გრ. ორბელიანისა ს. შალიკოვისად. 19 ივლისს 1854. 11 წერილი. შენიშვნა დიმ. ჯორჯაძეზე ეკუთვნის პ. ცხვილოელს (იხ. ივერია, 1899, № 199). 4. გრ. ორბელიანი. წერილები ს. შალიკოვისადმი. 10 აგვისტო. 1851 წ., „ივერია“, 1899, № 196. 5. გრ. ორბელიანის წერილები, „ივერია“, 1899 წ., № 197. სულ 9 წერილია. 6. გრ. ორბელიანის წერილები, „ივერია“, 1899, № 198. 7. გრ. ორბელიანის წერილი ეკ. ჭ-ძისადმი და ლექსი „ფსალმუნი“. „დროება“, 1885, № 190 გრ.“<br/>გვ. 398. მინაწერები: „გრ. ორბელიანს შამილი პეტერბ. გაუცვნია, 977 და 384; გრ. ორბელიანი პეტერბურგს წავიდა 1859 წ. (გვ. 383) 6 აგვისტოს. 1859 წ. 20 ოქტ., ჩამოვიდა თბ., გვ. 274.“<br/>გვ. 399. მინაწერები: „შამილი დაეცა 1859, 25 აგვისტოს, 384; პეტერბურგში ჩაიყვეს 1859 წ. 26 სექტემბერს (გვ. 384).“<br/>გვ. 400. მინაწერები: „1. გრიგოლს – ყაფლან ძალიან უყვარდა, 121; 2. ქარვასლის დამწველნი, 121; 3. ზღვა აყმაწვილებსო! გვ. 165, 168, 169, 170, 171; 4. ნ. ბარათაშვილის დის ბაბალეს გათხოვება, 171, 181; 5. გრ. რუსული რეჩი ბარატინსკის, 179, ნ. ბებუთოვის სასაფლაო, 270. სად იყო? (-ხოჯივანქის სასაფლაოზე გამოყოფილი იყო ერთი ადგილი, რომელსაც ბებუთოვიანთ სასაფლაო ეწოდებოდა)“.<br/>წიგნის ბოლოს ფორზაცის ორივე გვერდზე მინაწერები: „1. დავიდარაბა „ერთი მელექსის ნათქვამი!“ (151) ვისია? 2. „ბულბულმა სთქვა“ ვისი ლექსია. „ვარდ-ბულბულიანი“ ხომ არ არის? 248. 3. თელეთი მონასტერია ქართლშიო (?) 375. არა მგონია ეს თუმანიშვილი მიხ. თუმანიშვილი იყოს, გვ. 34 და 291; ყარამნიანი პოემა როდია, 351; უნდა მოგეძებნა, იხ. ცისკარი, რომელზედაც ლაპარაკობს გრ. ორბ. გვ. 213, 360; ჭანკა – გამხდარს, სუსტს ნიშნავს და არა უკანონოს (გვ. 214, 359); არ არის აღნიშნული, რომ ეს სიტყვები საიათნოვასია, გვ. 231; ყარაჩოღელები კი არა გლეხები იყვნენ, გვ. 375, გ. შადინოვი. 289; ი. მ. მირზოევი, 30; ბეკამი, 296; შამილის ცოლები, 306; ღონენა – პიესისთვის სახელი; წინანდალი, 79; ტყვეების გაცვლა, 334; ინგილო – ახალი ქრისტიანებიო, 120, 127; ოპერა 211; ქულა, 266; ა. დიუმას „Три мушкетера“, სცოდნია, 248; გრ. ორბელიანმა სამხედრო სამსახური დაასრ. 1857. (გვ. 369)“.<br/>სუპერზე ბოლოში: „ქულფათი, 211, 251, 166, 266; ელისაბედიანი, 251; მურთაზალი, 285, იხ. „შამჩი–მელქოს ლექსი“.<br/>წიგნის ბოლოს აკ. გაწერელიას მიერ გამოქვეყნებული გრ. ორბელიანის ერთი წერილი, ამოჭრილი გაზეთიდან მინაწერით: „ლიტ. საქართ.“, 1938, № 16.“ არშიებზე მინაწერები: „ეს წერილი დაწერილია 1877 წელს. ეს ლექსები [იგულისხმება „თამარ მეფის სახე ბეთანიის ეკლესიაში“] გრიგოლიმ ფსევდ. დაბეჭდა. „ივ.“ 1877 წელს ქსნისხეველის ფსევდონიმით. ეს უნდა აგეხსნა.“<br/>გვ. 9. ხაზგასმულია: „გავასისაკენ“, არშიაზე: „გავაზი, სოფელი კახეთში“.<br/>გვ. 14. ხაზგასმულია სტრიქონები, არშიაზე: „იხ. ი. მეუნარგია“.<br/>გვ. 19. პირველ სტრიქონში ხაზგასმულია: „გამოუცვლელია“, არშიაზე: „გამოცვლილია? ი. გრ.“<br/>გვ. 30. მოხაზულია სათაური: „,მასვე,“ მიწერილია: „რადგან ახალი თარიღია, უნდა ეწეროს არა „მასვე“, არამედ ილია ორბელიანს. ი. გრ.“ ხაზგასმულია სიტყვა: „დორმეზი“, არშიაზე განმარტება: „დორმეზი, სამოგზაურო ეტლი, დასაძინებლად გამოსადეგი. ი. გრ.“<br/>გვ. 76. ხაზგასმულია: „ანგალი“, მიწერილია: „ანგალი იქნება სხვა სიტყვაა და ვერ წაიკითხა რედაქტორმა? ი. გრ.“<br/>გვ. 92. ხაზგასმულია: „გალეულითა“, მიწერილია: „შეიძლება იყოს გოლეული (თაფლი).“<br/>გვ. 114. არშიაზე: „იხ. ვერდერევსკი, გვ. 350.“<br/>გვ. 127. ტექსტშია: „ოჰლიდამ“. აწერია: „ოღლიდამ?“<br/>გვ. 151. მოხაზულია 1–ლი აბზაცი, მიწერილია: „გზის გაკეთება“. ტექსტში ხაზგასმულია: „კნიაზ იოლ“, ახსნილია არშიაზე: „იოლ-გზა (ე. ი. გრიგოლის გზა)“. ხაზგასმულია: „საღოლსუნ“, მიწერილია: „კნიაზმა იცოცხლოს ან ჯანმრთელად იყოს“.<br/>გვ. 155. მოხაზულია ნახევარი გვერდი, მიწერილია: „ზაქარიას ვაჟი გარდაიცვალა მოსკოვს“.<br/>გვ. 161. ხაზგასმულია სტრიქონი, არშიაზე: „ნინო. ბარათ. დის ქორწ.“<br/>გვ. 164. ხაზგასმულია ადგილები. არშიაზე: „გლეხებზე სწუხს“.<br/>გვ. 196. არშიაზე: „ეს არ არის შენიშვნები“.<br/>გვ. 213. ხაზგასმულია და დანიშნულია ადგილები. არშიაზე: „ამ ლექსს ჰქვიან „N ვაების უფსკრულს“ (იხ. „ცისკ.“ 1857, № 9, გვ. 3–5)“.<br/>გვ. 314. (213), მე–6 შენიშვნა მოხაზულია, ადგილები ხაზგასმულია. არშიაზე: „ეს როგორ, ორი წლის ბავშვი სამხედრო იყო?“<br/>გვ. 372. (362), მე–4 შენიშვნა მოხაზულია, არშიაზე: „მეგობარი? ნ. ბარათ.“ მოხაზულია მე-7 შენიშვნა, არშიაზე მიწერილია: „დასტოვა მემუარები“.<br/>გვ. 374. (366). მე–20 შენიშვნა: „შერვაშიძე (მხ. გიორგის-ძე) გენ.-ადუტანტი, აფხაზეთის მთავარი“, არშიაზე მიწერილია: „ვითომ?.“<br/>გვ. 375. (368), 28–ე შენიშვნაში მოხაზულია „თავის მოსამსახურე გოგო“, არშიაზე: „საიდან სჩანს? თუ საგინაშვ.“.<br/> |